Antwoord op vragen over het sociaal domein

Bijstand & nationaliteit

Voor het recht op bijstand is het belangrijk dat u Nederlander bent. Soms kunt u gelijkgesteld worden met een Nederlander. Ook dan heeft u recht op bijstand. Kunt u niet gelijkgesteld worden met een Nederlander? Dan heeft u geen recht op bijstand. Kies uw situatie:

Als u een verblijfsvergunning hebt op asielgronden (voor bepaalde of onbepaalde tijd) dan wordt u met een Nederlander gelijk gesteld. Dat betekent dat u in principe recht hebt op bijstand, als u ook aan de andere voorwaarden voor bijstand voldoet.

U woont in een AZC of krijgt geld van het COA

Woont u in een asielzoekerscentrum (AZC)? Dan zorgt het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA) voor uw levensonderhoud. Hetzelfde geldt als u vanwege volle opvangcentra een geldbedrag (een ZZA) krijgt om zelf voor uw woning en levensonderhoud te zorgen. In beide situaties hebt u geen recht op bijstand. Gaat u ergens zelfstandig wonen en krijgt u geen geld voor uw levensonderhoud (meer) van het COA? Dan kunt u recht hebben op bijstand. U moet dan wel aan alle voorwaarden voor bijstand voldoen.

U bent alleenstaande minderjarige asielzoeker (ama)

U hebt geen recht op bijstand omdat u jonger bent dan 18 jaar. Het ministerie van Veiligheid en Justitie zorgt voor uw levensonderhoud.

Uw verblijfsvergunning regulier kan voor bepaalde of onbepaalde tijd zijn. Het soort verblijfsvergunning is van belang voor uw recht op bijstand.

U hebt een vergunning voor bepaalde tijd

Als u deze vergunning hebt, moet de gemeente uw bijstandsaanvraag melden bij de IND. De IND kan na de melding besluiten dat u niet langer in Nederland mag blijven, omdat u gebruik moet maken van bijstand. Op het moment dat de IND besluit om uw verblijfsvergunning in te trekken, hebt u geen recht meer op bijstand. Tot die tijd kunt u wel recht hebben op bijstand.

U hebt een vergunning voor onbepaalde tijd

Met deze vergunning heeft u in principe recht op bijstand. U moet wel aan alle voorwaarden voor bijstand voldoen. De gemeente hoeft uw aanvraag niet te melden bij de IND. Uw bijstandsaanvraag heeft geen gevolgen voor uw verblijf in Nederland.

Soms kunt u ook zonder verblijfsvergunning gelijk worden gesteld met een Nederlander. Dat is het geval als u:

  • voor de beëindiging van uw verblijf een nieuwe aanvraag hebt ingediend voor voortgezette toelating; of
  • binnen 4 weken bezwaar of beroep hebt ingesteld tegen de intrekking van uw toelating en tegen de uitzetting uit Nederland; en
  • tijdens een van de voornoemde procedures rechtmatig verblijf in Nederland heeft op grond van de wet of een uitspraak van de rechter.

Let op: in beide situaties moet u in eerste instantie wel rechtmatig verblijf in Nederland hebben gehad. Dat geldt dus niet als u altijd illegaal in Nederland hebt verbleven.

In bovenstaande situaties kunt u gelijkgesteld worden met een Nederlander. Dat betekent dat u recht kunt hebben op bijstand. U moet dan wel aan alle voorwaarden voor bijstand voldoen.

Einde van de bijstand

De gelijkstelling (en dus uw recht op bijstand) eindigt als u geen mogelijkheden meer hebt om in bezwaar of beroep te gaan. Ook als besloten is dat u wordt uitgezet, kunt u niet meer gelijkgesteld worden aan een Nederlander. Uw recht op bijstand eindigt dan.

U bent een gemeenschapsonderdaan als u de nationaliteit hebt van :

  • een EU-land (België, Bulgarije, Cyprus, Denemarken, Duitsland, Estland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Groot-Brittannië, Hongarije, Ierland, Italië, Kroatië, Letland, Litouwen, Luxemburg, Malta, Nederland, Oostenrijk, Polen, Portugal, Roemenië, Slovenië, Slowakije, Spanje, Tsjechië en Zweden); of
  • een EER-land (naast de EU-landen zijn dit IJsland, Liechtenstein en Noorwegen); of
  • Zwitserland.

U bent ook gemeenschapsonderdaan als u een familielid bent van iemand met een van de bovenstaande nationaliteiten. U hebt zelf een andere nationaliteit dan de bovenstaande nationaliteiten. U bent een familielid als u:

  • echtgenoot of geregistreerde partner bent; of
  • kind of stiefkind bent. U moet jonger zijn dan 21 jaar of door uw ouders worden onderhouden; of
  • ouder of schoonouder bent. Uw (schoon)kind moet u onderhouden. (Schoon)ouders hebben geen verblijfsrecht als hun (schoon)kind in Nederland is als student.

Let op: een Nederlander wordt in Nederland niet gezien als een gemeenschapsonderdaan. Dat is alleen anders als u remigreert nadat u enige tijd (bijvoorbeeld 6 maanden) in een andere lidstaat hebt verbleven. Dat betekent dat familieleden van een Nederlander, die zelf geen gemeenschapsonderdaan zijn, niet onder het bovenstaande vallen.

Recht op bijstand

Bent u gemeenschapsonderdaan en woont u al 5 jaar of langer onafgebroken legaal in Nederland? Dan hebt u een duurzaam verblijfsrecht. Daardoor kunt u recht hebben op bijstand. U moet wel aan alle voorwaarden voldoen. Uw bijstandsaanvraag heeft geen gevolgen voor uw verblijfsrecht in Nederland.

Bent u gemeenschapsonderdaan en woont u korter dan 5 jaar in Nederland maar langer dan 3 maanden? Dan kunt u recht op bijstand hebben. U moet wel aan alle voorwaarden voldoen. Uw bijstandsaanvraag kan gevolgen voor uw verblijfsrecht in Nederland hebben.

Geen recht op bijstand

U kunt geen recht hebben op bijstand als u gemeenschapsonderdaan bent en u korter dan 3 maanden in Nederland bent. Bent u hier als werknemer of zelfstandige? Of bent u familielid van zo iemand? Dan kunt u toch recht hebben op bijstand, ook al bent u korter dan drie maanden in Nederland.

Verdient u tenminste 50% van de voor u geldende bijstandsnorm of werkt u tenminste 40% van de gebruikelijke arbeidstijd? Of bent u familielid van zo iemand? Dan bent u werknemer of zelfstandige en kunt u ook recht hebben op bijstand. Dat geldt ook als u werknemer of zelfstandige bent geweest en een van de volgende situaties is op u van toepassing:

  • U bent tijdelijk arbeidsongeschikt door een ziekte of ongeluk; of
  • u bent werkloos geraakt zonder dat u dat wilde en hebt zich ingeschreven bij het UWV WERKbedrijf als werkzoekende; of
  • U start met een beroepsopleiding omdat u werkloos bent geraakt of omdat u dat nodig hebt voor uw werk.

U kunt recht hebben op bijstand, maar dat kan gevolgen hebben voor uw verblijfsrecht in Nederland

Bent u EU-onderdaan, EER-onderdaan of Zwitser? Dan bent u in de volgende situaties wel rechtmatig in Nederland, maar uw aanvraag van bijstand kan gevolgen hebben voor uw verblijfsrecht:

  1. U bent werknemer of zelfstandige geweest en een van de bovenstaande situaties is niet op u van toepassing.
  2. U zou zelf in uw levensonderhoud voorzien.
  3. U bent student.
  4. U bent familie van een persoon uit situatie 1, 2 of 3.

De gevolgen voor uw verblijfsrecht zijn als volgt: De gemeente zal aan de IND melden dat u bijstand aanvraagt. De IND kan na de melding besluiten dat u niet langer in Nederland mag blijven, omdat u gebruik moet maken van bijstand. Op het moment dat de IND besluit om uw verblijfsrecht in te trekken, hebt u geen recht meer op bijstand. Tot die tijd kunt u wel recht hebben op bijstand.

Als u tot een van de volgende groepen behoort, dan heeft u geen recht op bijstand:

  • Toeristen
  • Asielzoekers zonder verblijfsvergunning (illegalen)
  • Medewerkers van een aantal internationale organisaties
  • Inkomende grensarbeiders

Lees ook